Gần đây, những clip TikTok triệu view và những review trên mạng xã hội của giới trẻ đang hướng dần đến việc đi triển lãm. Đằng sau những triển lãm nghệ thuật là những câu chuyện đời sống của cả nghệ sĩ và tác phẩm, đặc biệt là với hình thức triển lãm mới là "botanical art". Hãy cùng LeLa Journal tìm hiểu sâu hơn về art và artiquette để thưởng thức nghệ thuật trọn vẹn nhé.
"Etiquette" được hiểu là những quy tắc ứng xử, nghi thức giao tiếp thường thấy trong những dịp đặc biệt hoặc sự kiện trang trọng, thế nên "artiquette" (ghép từ "art" và "etiquette") chính là những quy tắc trong việc thưởng thức nghệ thuật trong không gian công cộng, hoặc cụ thể hơn là ở triển lãm.
Vậy, tại sao artiquette lại là điều cần thiết và làm sao để chúng ta có thể tận hưởng trọn vẹn một buổi thưởng thức nghệ thuật? Đầu tiên, hãy nói về triển lãm nghệ thuật.
Họa sĩ thường phải phụ thuộc rất nhiều vào các phòng trưng bày và triển lãm nhằm giới thiệu các tác phẩm nghệ thuật đến đối tượng phù hợp nhất, để từ đó bán ra với giá trị lớn. Triển lãm nghệ thuật là một trong những cách hiệu quả nhất để thúc đẩy tiếp thị, nhận thức về bản thân, tạo kết nối cũng như thúc đẩy nhận thức cộng đồng và những đột phá trong xã hội (1).
Triển lãm còn là cầu nối để nghệ sĩ giới thiệu ý tưởng sáng tạo của mình đến công chúng, vì khi ấy, tác phẩm nghệ thuật được đặt vào một bối cảnh phù hợp, dễ tiếp cận với đông đảo khán-thính giả. Về bản chất, triển lãm nghệ thuật là tấm gương phản chiếu xã hội, phản ánh lợi ích và phần nào thách thức hệ tư tưởng và những định kiến đương thời. Giữ cho nghệ thuật phù hợp với xã hội và với nhiều đối tượng khác nhau, ở bất kỳ thời điểm nào trong lịch sử, cũng là một trong những mục tiêu chính của triển lãm nghệ thuật (2).
Botanical Art Society Singapore là một nhóm các nghệ sĩ đam mê nghệ thuật minh họa hệ thực vật (botanical art) được thành lập vào năm 2019. Trong tháng 7 vừa qua, họ đã thực hiện triển lãm FLORA Of Southeast Asia (nghĩa là: THỰC VẬT bản địa của vùng Đông Nam Á), hợp tác cùng De La Sól (không gian triển lãm nghệ thuật tại 244 Pasteur, Q.3, TP.HCM).
FLORA Of Southeast Asia đã được Botanical Art Society Singapore hợp tác cùng De La Sól để mang về Việt Nam.
Triển lãm được tổ chức lần đầu tiên tại Botanical Art Gallery Singapore vào năm 2021, kết hợp giữa triển lãm trực tiếp và trực tuyến, với sự tham gia của các nghệ sĩ đến từ 4 hiệp hội là Singapore, Thái Lan, Philippines và Indonesia.
Một số hình ảnh không gian triển lãm FLORA Of Southeast Asia (Ảnh được cung cấp bởi Botanical Art Society Singapore)
Trong botanical art, không chỉ người nghệ sĩ mà ngay cả thực vật cũng có đời sống và hơi thở riêng.
Trong buổi trò chuyện cùng LeLa Journal, Carrie-Ann Lee - Chủ tịch của Botanical Art Society Singapore - cho biết botanical art đang trở thành một hình thức nghệ thuật không thể thiếu trong cuộc sống. Cô kể lại: "Botanical art đã tồn tại từ rất lâu, trước khi nhiếp ảnh ra đời. Khi các nhà thực vật học thực hiện những chuyến hành trình thu thập thực vật, các họa sĩ minh họa khoa học cũng đồng hành để giúp ghi chú và vẽ lại hình ảnh".
Carrie-Ann Lee còn chia sẻ thêm rằng: "Trong thế giới hiện đại, tôi nghĩ bộ môn nghệ thuật này khiến chúng ta có ý thức hơn về thiên nhiên, cây cỏ quanh mình. Có người thích khía cạnh thực tế, chẳng hạn như làm vườn, còn một số người lại thích vẻ đẹp và tính thẩm mỹ của nó. Tôi nghĩ botanical art mang đến cho người xem những thông tin, kiến thức đa dạng về chính bản thân thực vật, từ những bộ phận thân, lá, cành đến chức năng của thực vật. Vì vậy, tôi cho rằng bộ môn này vừa có khía cạnh khoa học, vừa có giá trị nghệ thuật và cả giáo dục".
Còn theo Phó Chủ tịch của tổ chức này, Kelly Bassett thì: "Công chúng ngày nay có thể không còn tiếp cận được với một số loại thực vật nhất định vì chúng đã tuyệt chủng, hoặc đang bị thu hẹp môi trường sống, hoặc không dễ tiếp cận như chậu cây trong vườn nhà. Vì vậy, nghệ thuật thực vật cũng giúp mang lại nhận thức và giúp họ hiểu thêm về thực vật".
Botanical art là sự tổng hòa giữa hai ngành Khoa học Thực vật và Nghệ thuật...
Một số bảng thông tin về các loại thực vật, được đặt trong không gian của buổi triển lãm FLORA Of Southeast Asia (Ảnh được cung cấp bởi Botanical Art Society Singapore)
Qua nghệ thuật thực vật, khán giả hiểu thêm về văn hóa đất nước và thực vật bản địa, đặc biệt là tại khu vực Đông Nam Á - nơi nghệ thuật thực vật đã thành một loại di sản. Trong không gian triển lãm, tổ chức này mong sẽ có sự tương tác giữa các nền văn hóa khác nhau qua trung gian là nghệ thuật, chẳng hạn như trao đổi văn hóa giữa cộng đồng Singapore, Indonesia, Thái Lan, Philippines...
"Khi triển lãm lần đầu tiên được khai mạc ở Singapore, chúng tôi có các nghệ sĩ đến từ 4 hiệp hội botanical art là Singapore, Thái Lan, Philippines và Indonesia tham gia sự kiện. Đó thực sự là một cầu nối trao đổi văn hóa".
Chị Phan Thị Thanh Nhã, thành viên của Botanical Art Society Singapore và là họa sĩ Việt Nam duy nhất tham gia triển lãm FLORA Of Southeast Asia, cho biết chị cảm thấy rất vui và tự hào khi tác phẩm của mình được trưng bày, đồng thời được khán giả tiếp cận để hỏi thêm thông tin về những loài thực vật.
Chị Thanh Nhã chia sẻ: "Bạn gặp rất nhiều người và nói chuyện với rất nhiều người. Ở triển lãm, khán giả hỏi tôi rất nhiều điều về nghệ thuật thực vật, chẳng hạn như nó khác nhau thế nào so những bức tranh minh họa thực vật đơn thuần. Thông thường, tôi nghiên cứu cây cỏ ở Phòng thí nghiệm Thực vật, Bộ môn Sinh thái - Sinh học Tiến hóa, Khoa Sinh học - Công nghệ Sinh học, ĐH Khoa học Tự nhiên, ĐHQGTP.HCM và "làm bạn" với kính loup, kính hiển vi và các tiêu bản thực vật... Khi có cơ hội trò chuyện với những nghệ sĩ cùng niềm đam mê đến từ Thái Lan, Philippines, Indonesia, Singapore... dù ban đầu hơi lo ngại và lạ lẫm, nhưng hiện tại, tôi chỉ cảm thấy hạnh phúc khi nhớ lại những kỷ niệm này".
Đối với tổ chức Botanical Art Society Singapore, giá trị của không gian sáng tạo nghệ thuật không chỉ đơn thuần dừng ở "triển lãm" tranh.
Đại diện của Botanical Art Society Singapore cho biết thêm: "Ở đây không chỉ đơn thuần là triển lãm hoặc đưa tên tuổi của nghệ sĩ ra thị trường. Đó còn là nơi hình thành một mạng lưới cho các nghệ sĩ, để họ có thể dựa vào nhau khi cần bất kỳ sự giúp đỡ hoặc thảo luận nào. Chúng tôi ấp ủ xây dựng một cộng đồng, làm bản tin, thực hiện những cuộc họp trực tuyến và trực tiếp để thúc đẩy mối quan hệ giữa mọi người. Thậm chí, chúng tôi có một group chat trên WhatsApp, nơi tất cả thành viên trò chuyện bằng tiếng Anh, chia sẻ các khóa học botanical art online, các mẹo chọn họa cụ, nhờ nhau định danh cây... Vì ngay cả ở Singapore, mọi người cũng đến từ nhiều nơi và lứa tuổi khác nhau, thế nên, thật tuyệt khi có một không gian chung để cùng tham gia và học hỏi".
Mời độc giả tham khảo thêm các bài viết cùng chủ đề, đã được đăng tải trên LeLa Journal như:
5 phút thưởng tranh online: Hiệu ứng tương tự như đi bảo tàng
Liệu pháp xoa dịu tâm trí bằng hình ảnh: Giảm stress nhờ xem ảnh thiên nhiên
Môi trường sống gần thiên nhiên: Không những giúp ta yêu đời mà còn làm tăng tuổi thọ!
Điểm chung của hai vị cựu tổng thống Hoa Kỳ Bill Clinton và Barack Obama là đều dẫn phu nhân của mình tới một bảo tàng nghệ thuật trong buổi hẹn đầu tiên. Bill Clinton và Hilary Clinton tới Bảo tàng Nghệ thuật Yale (3), còn Barack Obama và Michelle Obama thì tới Viện Nghệ thuật Chicago (4).
Dường như cùng nhau đi thưởng lãm nghệ thuật trong buổi hẹn đầu tiên cũng là một ý tưởng hay. Chẳng hạn, trong trường hợp hai người không tương đồng về khoản hướng nội hay hướng ngoại, mỗi người có thể thỏa sức chìm đắm vào các tác phẩm theo cách riêng.
Bên cạnh đó, theo lời nghệ sĩ Phan Thị Thanh Nhã, chúng ta dễ dàng nhận thấy có một số nhóm khán giả rất muốn tìm hiểu thêm về tác phẩm. Khi cùng nhau hẹn hò ở triển lãm hoặc không gian nghệ thuật công cộng, hai người sẽ nhanh chóng tìm thấy niềm đam mê ở nhau và "bắt sóng" nhanh hơn.
Và cho dù đó không phải một buổi hẹn mang lại kết cục "happy ending" như vợ chồng cựu Tổng thống Hoa Kỳ thì giá trị nghệ thuật mà chúng ta tiếp nhận được cũng không hề suy giảm.
Sau đây, LeLa Journal đưa ra 5 lưu ý về artiquette để chúng ta cân nhắc trước khi thưởng lãm nghệ thuật (5), (6), (7), (8), cụ thể như sau:
1. Đừng ngần ngại việc nghiên cứu trước
Điều đầu tiên là hãy cố gắng tìm hiểu về sự kiện nghệ thuật, cũng như bảo đảm rằng bạn và người đi cùng - bất kể đó là đối tượng hẹn hò, người nhà hay đồng nghiệp - đều có thể tận hưởng buổi triển lãm và không vướng phải bất kỳ trở ngại nào, chẳng hạn như trở ngại về sức khỏe, lịch trình... khiến họ bồn chồn, phân tâm.
Do đó, để tránh những trải nghiệm không tốt, bạn có thể chủ động hỏi ý kiến người đồng hành trước khi quyết định cùng nhau đi tới buổi triển lãm, trưng bày...
2. Hãy chọn trang phục thoải mái
Trang phục phù hợp cũng là yếu tố cần được cân nhắc đầu tiên. Đặc biệt, trong các phòng triển lãm, nhiệt độ có thể được điều chỉnh thấp hơn bình thường. Một số khu triển lãm với quy mô rộng lớn cũng có thể buộc bạn phải đi bộ trong khoảng thời gian dài.
Việc chọn một đôi giày thoải mái và phù hợp là vô cùng quan trọng.
3. Hạn chế làm ồn và cấm sờ vào hiện vật
Đây có lẽ là những điều khá hiển nhiên và thực tế là các triển lãm cũng thường đưa ra lời nhắc nhở về điều này.
Trong không gian của các loại hình như nghệ thuật sắp đặt (installation art), nghệ thuật trình diễn (performance art) và cả không gian của botanical art, việc sờ vào hiện vật cũng rất gần với việc... phá hoại tác phẩm.
4. Hạn chế chụp hình
Hầu hết triển lãm đều có dặn dò từ trước về quy định chụp hình. Tuy nhiên, cũng có những triển lãm mà tác giả - nghệ sĩ không quá khắt khe với quy định này. Đặc biệt, nếu bạn tham gia một buổi gặp gỡ nghệ sĩ, có thể bạn còn được khuyến khích chụp hình.
Nếu bạn không thấy bảng chỉ dẫn hay nhắc nhở, hãy hỏi nhỏ người hướng dẫn - nhân viên tại triển lãm về việc bạn có được chụp hình tác phẩm hay không nhé.
5. Đừng chỉ giới hạn một buổi thưởng lãm trong... không gian triển lãm
Chúng ta dễ thấy rằng mục đích của một buổi thưởng thức nghệ thuật là để thư giãn, giải trí và đặc biệt là để tận hưởng. Vì vậy, sau khi rời triển lãm, chúng ta vẫn có thể lưu giữ "dư vị" này bằng cách mở rộng sang các hoạt động khác.
Rất nhiều không gian văn hóa - nghệ thuật có nhiều hoạt động kết hợp như dùng bữa nhẹ, thưởng thức đồ uống, workshop... mà bạn có thể tham khảo tại series "Cuối tuần đi đâu", giúp những ngày cuối tuần thực sự trở thành khoảng thời gian bạn được tận hưởng cuộc sống mình mong ước, chứ không phải để "chạy trốn" cuộc sống đầy mệt mỏi trong tuần.
Một số triển lãm sắp tới
Một triển lãm về sắc đẹp “nguyên thuỷ” của người phụ nữ. Theo Hanoi Grapevine, "nhân vật
trong các tác phẩm phóng khoáng, không vội vàng, gấp gáp mà bình thản và ôn hòa. Họ đẹp, vì
họ được là chính mình".
Địa chỉ: Tầng 1, Ciputra Club, Khu đô thị Ciputra, Quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội.
Dear Asian Youth Saigon, một tổ chức phi lợi nhuận mong muốn nâng cao nhận thức về văn hóa Việt, sẽ chia sẻ những bức ảnh về Việt Nam từ chính con người Việt để phác hoạ bức tranh về cuộc sống nhộn nhịp ở Việt Nam tại triển lãm này.
Địa chỉ: 125 Võ Oanh, phường 25, Quận Bình Thạnh, TP.HCM.
"Đồng Điệu" là cuộc hội ngộ của 16 nghệ sĩ đến từ ba miền Bắc - Trung – Nam của đất nước, với những bản sắc, góc nhìn và cảm xúc riêng biệt. Trong không gian cởi mở của 22 Gallery, các tác phẩm cùng hoà sắc, kể nên một câu chuyện chung về dòng chảy sinh động của nghệ thuật Việt Nam đương đại.
Địa chỉ: 22 Art Gallery, 22 Phạm Cự Lượng, Phường 2, Quận Tân Bình, TP.HCM.
Tháng 8 này, De La Sól – Sun Life Flagship giới thiệu một thể loại triển lãm hoàn toàn mới lạ - Site-specific Interactive Exhibition (Triển Lãm Tương Tác Đặc Vị, khi các tác phẩm nghệ thuật được sáng tạo dành riêng và tương thích với một địa điểm cụ thể). Lấy cảm hứng từ khái niệm vỏ bọc, nhân và tuần hoàn, triển lãm lần này sẽ mang tên gọi “Bì Bì Bọc Bọc” cùng sự đồng hành của các nghệ sĩ Liar Ben, Microwave Soups và Hachul.
Địa chỉ: De La Sól - Sun Life Flagship, 244 Pasteur, Quận 3, TP.HCM.
Bạn thấy bài viết thú vị và muốn đọc thêm về Không Gian Sống?
Nhà đẹp, vườn xinh, và những góc sống đẹp